Choroby róż
Czarna plamistość liści
Jest to jedna z najgroźniejszych chorób róż. Pierwsze objawy widoczne są na liściach już od połowy czerwca, początkowo w postaci jasnobrązowych, następnie czerniejących plam. Są one okrągłe lub nieregularne, często zlewają się ze sobą. Porażone liście opadają od dołu krzewu. Bardzo często w drugiej połowie lata wrażliwe odmiany róż mogą być zupełnie pozbawione ulistnienia. Krzewy porażone czarną plamistością słabo drewnieją i przemarzają w okresie zimowym.
Chorobie można zapobiec przez zbieranie i palenie wszystkich opadłych liści i ściętych lub wyłamanych pędów. Po stwierdzeniu objawów chorobowych krzewy róż należy opryskać 1-, 2-krotnie fungicydem np. Sportak Alpha, Brawo, Baycor, Dithane, Penncozeb, Topsin M.
Mączniak rzekomy róży
Najczęściej występuje na różach uprawianych pod folią, jednak dość często atakuje też krzewy róż uprawianych w gruncie, szczególnie wiosną i późnym latem. Na górnych liściach, między nerwami, pojawiają się początkowo jasnożółte, potem brązowoczerwone plamy. W miejscu plam, po dolnej stronie liści widoczny jest szarobiały nalot. Porażone liście żółkną i przy najlżejszym nawet dotknięciu opadają, począwszy od wierzchołka w kierunku podstawy pędu. W środku lata roślina może zupełnie stracić liście. Grzyb atakuje również zewnętrzne płatki kwiatów, które ulegają deformacji. Na porażonych płatkach można obserwować delikatny, biały nalot grzybni. Po wykryciu pierwszych objawów rośliny opryskujemy np. preparatem Aprobat, Bayleton.
Szara pleśń róży
Przy dużej wilgotności powietrza grzyb rozwija się łatwo w miejscu ran powstałych po ścięciu kwiatów oraz na pędach kwiatowych i tuż pod kwiatami. Pąki pokrywają się szarym pylącym nalotem, a na płatkach kwiatów pojawiają się niewielkie okrągłe lub owalne plamy. Młode pędy wyrastające z oczek brązowieją, czernieją i z czasem zamierają.
Aby ograniczyć źródło zarodnikowania grzyba należy wycinać i palić chore części roślin; w celu zabezpieczenia ran przed infekcją cięciu krzewów, jak również po stwierdzeniu objawów chorobowych krzewy róż opryskać 1-, 2-krotnie fungicydem np. Rowral 50, Ronilan, Sumilex, Euparen.
Guzowatość korzeni róży
Objawy to charakterystyczne narośla, początkowo białe lub jasnobrązowe, a następnie brązowe i ciemnobrązowe, o nieregularnej powierzchni na korzeniach i szyjce korzeniowej, niekiedy również na pędach. Naroślą bardzo szybko powiększają rozmiary, osiągając niekiedy średnicę kilkudziesięciu centymetrów. Z czasem stają się suche i twarde, a jesienią rozpadają się. Zainfekowane rośliny mają zahamowany wzrost i słabo kwitną.
W celu ochrony zaleca się przed sadzeniem krzewów róż zanurzanie korzeni róż w l-procentowym roztworze Miedzianu 50 lub w zawiesinie szczepionki o nazwie Agrocyna, zawierającej Agrobacterium radiobacter var. tumefaciens — pasożyta bakterii powodującej guzowatość.
Zamieranie pędów
Objawy:
- ściemnienie widoczne zwykle w miejscu cięcia pędu stopniowo przesuwające się do dołu. Niekiedy nekroza zatrzymuje się nad silnym, bocznym odgałęzieniem, ale na ogół dociera do podstawy pędu, doprowadzając do zamierania pojedynczych łodyg lub całych roślin;
- w przypadku zranienia pędu przez owady lub podczas prac pielęgnacyjnych nekroza rozwija się na obwodzie i wzdłuż pędu, część pędu powyżej miejsca nekrozy więdnie i z czasem zamiera;
- jasnobrązowa lub brązowa, nekrotyczna tkanka z czarnymi (C. fuckelii) lub czerwonawymi (Nectriaspp.) skupieniami albo ciemnym nalotem (Alternaria spp.) zarodnikowania grzybów;
- ciemnobrązowa nekroza z szarym, pylącym nalotem grzybni i zarodników w przypadku infekcji pędów przez B. cinerea.
Nasilenie objawów chorobowych zależy od odmiany, przebiegu warunków atmosferycznych (natężenie objawów zwykle wzrasta wiosną) i wieku roślin. Choroba pojawia się częściej na starszych krzewach, szczególnie na krzewach często przycinanych.
Rak wgłębiony
Objawy:
- małe, żółte, a następnie brązowe plamy z purpurowoczerwoną lub ciemnobrązową obwódką z czarnymi skupieniami zarodnikowania grzyba na powierzchni;
- marszczenie i podnoszenie się, a następnie pękanie podłużne i wykruszanie się kory aż do drewna;
- charakterystyczny wałek na brzegach rany powstały z warstwy kalusa zabliźniającej ranę;
Zakażenie następuje w miejscach uszkodzenia tkanek powstałych na skutek cięcia pędów, żerowania owadów, gradobicia lub innych uszkodzeń mechanicznych.
Choroba jest szczególnie groźna dla róż pnących i piennych, ponieważ jeśli nekroza obejmie prawie cały obwód łodygi, jej część znajdująca się powyżej (duża masa pędów bocznych róży pnącej lub korona róży piennej) zamiera lub osłabiony pęd bardzo łatwo się wyłamuje.
W celu uniknięcia zakażenia zamieraniem pędów i rakiem wgłębionym należy usuwać i niszczyć resztki pędów, na których grzyby mogą się rozwijać i zimować; prace pielęgnacyjne wykonywać bardzo precyzyjnie, tak aby nie ranić pędów; po wystąpieniu objawów chorobowych wyciąć chore fragmenty pędów, pół centymetra poniżej nekrozy, nad silnym bocznym pąkiem, a rany smarować fungicydem; u róż piennych dokładnie oczyścić miejsce infekcji aż do drewna, a ranę zasmarować farbą emulsyjną z dodatkiem fungicydu.
Szkodniki róż
Mszyce
Mszyce są najczęściej występującymi szkodnikami róż gruntowych. Mają najczęściej barwę zieloną (mszyca różano-szczeciowa, mszyca różano-trawowa), czasem też różową (mszyca smugowa). Żerują gromadnie wysysając soki z pędów wierzchołkowych, pąków kwiatowych, młodych liści. Żerowanie powoduje uszkodzenia pąków, które drobnieją i ulegają zniekształceniom. Dochodzi także do zahamowania wzrostu całego krzewu i osłabienia kwitnienia oraz zwiększenia jego podatności na choroby. Mszyce wydzielają obficie tzw. rosę miodową (spadź), na której rozwijają się grzyby sadzakowe ograniczające powierzchnię asymilacyjną roślin.
Mszyce zwalczamy opryskując krzewy np. preparatem Piriflor, Talstar. Można także spróbować pozbyć się ich w bardziej ekologiczny sposób sporządzając wyciąg z czosnku (sok z 200-300g zmielonych główek czosnku na 10 litrów wody) i opryskując nim krzewy.
Skoczek różany
Skoczek różany żeruje po spodniej stronie liści, wskutek czego górna strona liścia pokrywa się białymi plamkami najpierw wzdłuż nerwu głównego, a z czasem całe liście stają się marmurkowate, bieleją i opadają. Utrata liści powoduje osłabienie wzrostu roślin oraz ich kwitnienia. Po wykryciu pierwszych objawów żerowania szkodnika należy wykonać oprysk np. preparatem Decis.
Bruzdownica pędówka
Szkodniki te zostały opisane razem, ponieważ powodują powstawanie podobnych uszkodzeń na krzewach róż, a ich zwalczanie przeprowadza się tak samo.
Larwy bruzdownicy pędów i zwiota różanego żerują wewnątrz pędów róż w ich wierzchołkowej części. Bruzdownica drąży korytarze od wierzchołka pędu ku jego podstawie, a zwrot w kierunku wierzchołka. Uszkodzone pędy mają zahamowany wzrost, liście wierzchołkowe więdną. Następnie szczytowa część pędu zgina się i zwisa w dół, potem brunatnieje i zasycha. W przypadku bruzdownicy poniżej miejsca uszkodzenia wybijają nowe pędy – w ten sposób powstają tzw. miotły. Obserwując pęd uszkodzony przez zwiota różanego w miejscu wgryzania się larwy do pędu, zobaczymy „woreczek” złożony z kału i trocin.
Zwalczanie obu szkodników polega na ich niszczeniu poprzez wycinanie i palenie opanowanych pędów róż.
Nimułka różana
Objawem jej żerowania jest zwijanie się młodych blaszek liściowych brzegiem w dół wzdłuż nerwu głównego. Wewnątrz zwiniętych liści żerują larwy, które zeskrobują tkankę z dolnej strony liścia. Uszkodzone liście przebarwiają się na żółto-czerwono, zasychają i przedwcześnie opadają. W uprawie amatorskiej nimułka na ogół nie wyrządza znaczących szkód. Porażone przez nią liście należy zebrać i spalić.
Kosmos podwójnie pierzasty
Lobularia nadmorska
Nagietek lekarski
Słonecznik zwyczajny
Szarłat
Wilec purpurowy
